Akcja powieści rozgrywa się w zmyślonym królestwie środkowoeuropejskim,gdzieś na styku Niemiec południowych, Czech, Węgier i Austrii pod koniec XIX wieku. Młody brytyjski arystokrata – Rudolf Rassendyll, przybywa do Rurytanii – fikcyjnego kraju w środkowej Europie, jako świadek spodziewanej koronacji młodego następcy tronu Rudolfa V na króla tego kraju. Nocleg znajduje w mieście Zenda. Okazuje się, że również przebywa tam na polowaniu następca tronu. Dworzanie przyszłego króla zauważają, że cudzoziemiec ma nie tylko to samo imię, ale jest i fizycznie podobny do następcy tronu. Zafascynowany tym Rudolf V zaprasza Anglika do swojej kwatery w domku myśliwskim. Po uczcie Rudolf V nieoczekiwanie zapada na zdrowiu po wypiciu wina – daru jego brata – księcia Czarnego Michała. Dworzanie obawiają się, że jeśli Rudolf V nie będzie mógł wziąć udziału w koronacji, Michał wykorzysta to, żeby przejąć władzę. Namawiają więc Rassendylla, aby przebrał się za króla i jako on uczestniczył w ceremonii. Anglik zgadza się. Jednak po koronacji następca tronu znika..."